Diş hekimliğinde, doğru tanı için diş röntgeninin çekilmesi gereklidir. Çekildiğimiz her bir röntgenden ne kadar radyasyon aldığımız ise akıllarımızda soru işareti olarak kalmaktadır. İstanbul Okan Üniversitesi Diş Hastanesi Ağız, Diş ve Çene Radyolojisi Bölümü’nden Dr. Öğr. Üyesi Belde Arsan, merak edilenleri açıkladı.
Diş hekimliğinde ideal bir tedavi için esas olan, doğru bir tanının konmasıdır. Dolayısı ile yalnızca klinik muayeneye bağlı olarak tanı konması, çoğu zaman yetersiz olabilmekte ve radyografik muayeneye ihtiyaç duyulmaktadır.
Diş hekimliği için özelleşmiş olan görüntüleme tekniklerinden hangisinin tercih edileceği; hastanın şikayet geçmişi ve klinik semptomların diş hekimi tarafından değerlendirilmesinden sonra, diş hekiminin bilgisi dahilinde karar verilmelidir.
Bir röntgenden alınan radyasyon 5 saat saatlik uçak yolculuğuna denk!
Diş hekimliği radyolojisinde pratikte genellikle, tek dişlik filmler ve herkesin bildiği panoramik diş filmi kullanılmaktadır. Panoramik radyografi; üst ve alt çenelerin tek bir film üzerinde görüntülendiği iki boyutlu film çekim teknikleridir. Periapikal radyografi olarak adlandırılan bir adet küçük diş filminin ise iyonize radyasyon doz miktarı yaklaşık; 0.001 mSv ve panoramik radyografinin ise 0.003 mSv’tir.
Bu günlük hayatımızda karşılaştığımız arka plan radyasyonu olarak bilinen; radon gazı, endüstriyel atıklar, uzay ve yeryüzünden kaynaklanan radyasyon ile kıyaslandığında yaklaşık olarak periapikal radyografiler için günlük 7 saatlik, panoramik radyografiler için ise ortalama 2 günlük doğal radyasyon miktarına eş değerdir. Başka bir deyişle 5 saatlik bir uçak yolculuğunda, bir panoramik radyografiden alınan radyasyon dozuna neredeyse denk miktarda radyasyon alınmaktadır.
Günde 1 paket sigara içmek 100 görüntülemeden alınan radyasyona eşit!
Bilimsel olarak kanıtlanmış bir başka durum da sigaradan alınan radyasyon miktarıdır. Günde ortalama 1 paket sigara içen bir kişinin yıllık toplamda aldığı radyasyon miktarı yaklaşık olarak yılda 100 panoramik radyografi çektirmesine denktir.
Radyasyon miktarı cihaza göre farklılık gösteriyor
Panoramik radyografi; tedavi planlaması için çeneler ve dişler hakkında fikir vermektedir ve de geniş patolojilerin varlığında oldukça önemlidir. Daha detaylı görüntülemenin gerektiği durumlarda, ek radyografiler alınması gerekmektedir.
Kök uçlarındaki enfeksiyonlar ve dişler çevresindeki kemik yıkımlarının değerlendirilmesi için detay görüntüleme kapasitesi daha yüksek ve dişlerin birebir görüntüsünü veren periapikal radyografiler ile tanı desteklenebilir. Örneğin; özellikle çene kemikleri içerisinde gömülü kalan dişlerin özellikle alt çene sinirleri ve damarların geçtiği kanal ile ilişkisi ve üst çenede diş köklerinin sinüs ilişkisi için üç boyutlu görüntüleme tekniklerinden konik ışınlı bilgisayarlı tomografi, diğer bir adıyla dental volümetrik tomografiye ihtiyaç duyulmaktadır.
Diş hekimliği için özelleşmiş olan bu teknikte uygulanan radyasyon miktarı, tıpta uygulanan bilgisayarlı tomografiye göre yaklaşık 6-10 kat daha azdır ancak iki boyutlu radyografilere göre daha fazladır. Bu nedenle rutinde dental volümetrik tomografi, genel planlamalar için öncelikli olarak tercih edilmemelidir. Yalnızca implant planlaması öncesinde, çenelerin kist/ tümör cerrahisinden önce cerrahi risklerin değerlendirilmesi ve güvenli tedavi planlamaları yapmak için başvurulmalıdır.
Kurşun yelek ve tiroit koruyucu mutlaka giyilmeli
Sonuç olarak bir dişin tedavisinde; radyasyondan korunmanın temel prensiplerine göre mümkün olan en düşük radyasyon dozu ile en fazla tanısal bilgi elde edilmeli ve radyasyon dozuna bağlı olarak meydana gelebilecek zararlı etkilerden kişilerin korunması sağlanmalıdır.
Diş hekimliği için bu kadar düşük derecede radyasyon miktarı olan görüntüleme yöntemleri olmasına rağmen yine de, radyografi alınırken kurşun yelek ve tiroit koruyucu giyilmesi gerekir. Böylece; diğer organ ve dokuların gereksiz ışın alınması engellenmektedir.
