İsmi fotoğraf mecralarında başta National Geographic olmak üzere pek çok yarışmadan aldığı ödüllerle anılan İsmet Danyeli aynı zamanda bir ziraat mühendisi. Kendini her zaman öğrenci olarak gören bir anlayışla Anadolu’nun yüzlerce noktasında kaydedilmeye değer anların peşine düşüyor. Özellikle tarım ve kırsal alandaki emeği, dokuyu ve insanı fotoğraflarına konu eden Danyeli ile fotoğraf tutkusunu ve fotoğrafların arkasındaki hikayeleri konuştuk.
Fotoğraf tutkusunu ateşleyen hafızanızdaki ilk anılar hangileri? Çocukluğunuzdan aklınızda kalan fotoğraflar hangileri mesela?
Fotoğraf tutkusu üniversite yıllarından beri vardı, analog makinaların kullanıldığı dönemde pahalı bir uğraş olmasından dolayı hep ertelemek zorunda kaldım. 1999 Marmara depreminde Sakarya’da yaşıyordum. O dönemde yaşanan dramlara ve felakete tanıklık etmeme rağmen fotoğraf makinamın olmayışı acı verdi. Depremin travmalarını atlattıktan sonra büyük bir tanıklığı belgeleyememenin burukluğu içimde kaldı. Bu travma fotoğrafa iten en önemli etmenlerden biriydi. Ardından yaşamımın önemli bir bölümünü geçireceğim Tarsus süreci başladı. Aynı zamanda fotoğraf tutkusunun da yaşam bulduğu bir dönem oldu benim için.
Görsel hafızamı en çok besleyen eserler resimler oldu benim için, ünlü ressamların resimlerini büyülenerek izlerdim. Resim yapamasam da fotoğraf çekebilirim diye kendimi motive ettiğim durumlar olmuştur.
İnsanın doğayla beraber şekillendiği kırsal bölgelerden kareler yakalarken, kompozisyonlarınızda renk, doku ve hikaye olarak neler arıyorsunuz?
Çekeceğim konuyu bulduktan sonra bunun estetik bir fotoğrafa dönüşmesi için ortamdaki grafiksel unsurları kullanmaya çalışıyorum. Gerek ışık, gerekse de denge unsurlarının fotoğrafta tam olarak oturmasına özen gösteriyorum. Bu öğeler anlatılacak hikayenin izleyici tarafından daha iyi algılanmasını sağlayan unsurlar.
Türkiye’nin hemen hemen her yerini gezmiş gezgin fotoğrafçı baktığı yerlerde nelerin ortak olduğunu görüyor?
Genelde ilk göze çarpan ve seyahatleri daha da kolaylaştıran Anadolu insanının konukseverliği, her gittiğim yerde bu konukseverliği, yardımlaşmayı gördüm.
Arkasındaki hikaye ile sizi çok etkileyen fotoğraflarınız vardır mutlaka. İlk aklınıza gelenler hangileri?
İlk aklıma gelen iki anımın ikisi de Mersin Taşucu’ndan. Sahilde yaşlı bir teyzeyi çekmek için kendisini takip etmeye başladım. İskeleye doğru gittiğinde grafiksel ve fon olarak da uygun bir ortam oluşmuştu. Yaşlı teyze bana döndü ve çekimlerime ses çıkarmadı ama bir türlü istediğim ifadeyi bulamıyordum. Doğallığı yakalayamıyordum. Çekimlerim uzun sürünce biraz da yönlendirmeye çalışınca,teyze sinirlendi; “Benimle dalga mı geçiyorsun” deyip, elindeki poşeti bana vurmaya yeltendiği an ortam ve ifade bütünleşip fotoğrafa dönüşmüştü.
Yine Taşucu sahilinde çekim sırasında balık tutan çocukları görüp çekmeden önce “Sizi nasıl çekeyim çocuklar” diye diyaloğa geçtiğimde, çocuklar “Ters ışıkta çek abi” dediler. Gülmekten fotoğraf çekmeyi bıraktım.
İşlerinizde renklerin çok özel bir yeri var. Ekipman bunda ne kadar pay sahibi? Vazgeçemediğiniz parçalar neler?
Hangi ekipmanla çalışırsanız çalışın, son dokunuşlar Photoshop programıyla oluyor ve elde etmek istediğim renklerin düzeyini oradan ayarlıyorum.Bununla birlikte çoğunlukla yanımda olmazsa olmaz ekipmanım geniş açı ve tele objektif. Karşılaştığım konuları kaçırmamak için bunları mutlaka yanımda bulundururum.
Ancak fotoğraf makinesi bir kayıt aracıdır ve asıl önemli olan fotoğrafçının bakışı, düşüncesi, yorumudur.
Araştırdığımızda isminiz ödüllerle beraber yazılıyor her yerde. Sizi diğerlerinden ayıran bir fark vardır illa ki. Sizce bu fark ne olabilir?
Fotoğraflarımda taklitlerden kaçınıp özgün görsellikler elde etmeye çalışıyorum, bazı klişeleri eleyip kendi yorumumu nesneye yansıttığımda bu özgünlük ortaya çıkıyor. Aslında buna en doğru yanıtı sanırım fotoğraflarımı seçen jüri üyeleri verir diye düşünüyorum.
Sizin fotoğraflarına her baktığınızda ilham aldığınız ustalar hangileri?
Beğendiğim çok sayıda fotoğrafçı ve fotoğraflar var, ama ilham aldığımı söyleyemem. Çok farklı yelpazedeki fotoğrafları izleyerek görüntü belleğimi bu şekilde dinamik tutmaya çalışıyorum. Kendi özgün tarzımı bu şekilde oluşturmaya özen gösteriyorum.
Sizin gözünüz fotoğraflarda ne arar? İyi fotoğraf size göre nasıldır? (Hikaye, kompozisyon ve anlatım açısından)
İyi fotoğrafın tanımını yapmak, bunu bir takım kalıplara sokmak doğru olmaz. İyi fotoğraf zihnimizdeki birikimlerimize gelip çarpar ve etkiler. İyi fotoğraf sahibini, izleyicisini bulan fotoğraftır.
Kamera gerçeği masallaştırabilen sihirli bir araç. İlk kameranız ve ilk denemeleriniz nasıldı?
İlk denemelerim, ilkçekimlerim olağanüstü güzeldi; ta ki bu çekimlerimi birilerine gösterene kadar bu böyle sürdü. Bendeki güzellik duygusunu izleyicide hissetmediğimde, bana göre güzelin yetmediğini ve ortak bir güzellik uzlaşısında buluşmam gerektiğini, fotoğraf makinasından başka bilgi ve tecrübenin de yanında bulundurulması gereken ekipmanların içinde olduğunu anladım.
Ansel Adams, “Her fotoğrafta aslında iki kişi vardır; fotoğrafçı ve izleyici,” der. Bu iki kişilik diyalogdan siz neler öğrenip neler hissediyorsunuz?Zaman içinde fotoğraflarınız daha fazla kişi tarafından görülmeye başladıkça neler değişti neler aynı kaldı?
Bence fotoğrafta üçüncü bir ayak daha var; o da çektiğimiz konu.Bu üçlü ayak üzerine yerleşen bir olgudur fotoğraf.Fotoğrafını çektiğim insanlardan, doğadan, mekanlardan da çok şey öğrendim.Bu üçlü her zaman birbirlerine geri bildirimlerde bulunmalıdır ve birbirini beslemelidir.Ben her zaman kendimi öğrenci olarak gördüm; fotoğrafa başlarken de, yarışmalarda ödüller kazanırkende, fotoğraflarım beğeni alırken de.Her zaman yeni bir şey öğrenme arzsunu taşıdım, sürekliliğin de bu şekilde olabileceğini düşünüyorum.
Fotoğraflarımın daha fazla kişi tarafından görülmesi ve beğenilmesi motive edici bir şey.Hatta beğenilerin ötesinde zamanla başkalarına da esin kaynağı olmak, bazen de taklit ediliyor olmak şımartabiliyor insanı.
Gelecek dönemle ilgili fotoğraf planlarınız neler?
Mesleğimle fotoğraf dünyamın kesiştiği noktalar olan tarım ve kırsal yaşamla ilgili projelerim var ve bunları yaşama geçirip paylaşmak istiyorum. 8 Mart Dünya Emekçi Kadınlar Günü’nde açtığım “Toprak Ana” sergim devam ediyor, tarım ve kırsal yaşamdaki kadın emeğinin anlatıldığı çalışmalarımdan oluşan bir sergi. Kitap yazma fikri şimdilik fantezi olarak var, gelecekte yoğunlaşıp tecrübelerimi albüm ve kitap olarak sunmak isterim.
İstanbul’la aranız nasıl?
İçine girip kaybolmaktan büyük keyif aldığım bir kent. Her kayboluşumda yeni şeyler keşfederim. Zaman zaman gidip fotoğraf çekmişliğim olsa da, İstanbul’u İstanbul’da yerleşik, orayı sürekli yaşayan biri olarak fotoğraflamak isterdim. Kim bilir, belki ileride bu mümkün olabilir.
